Boşanmaların Mutlak Sonu: Nafaka
Toplumun en küçük yapı taşları ailelerdir. Ailelerin mutlu ve huzurlu olmasının toplumun da mutlu ve huzurlu olması sonucunu doğuracağı tümevarımsal bir ilişkidir. Bu nedenledir ki evlilik birliği süresince ve evlilik sonrasında eşleri ve çocukları koruyucu önlemler alınmaktadır. Nafaka boşanmaların bir sonucu olarak bu önlemlerin başında gelmektedir.
Nafaka Nedir?
Nafaka, boşanma sonucunda yoksulluğa düşecek tarafın diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak isteyebileceği ödemeyi ifade etmektedir. Boşanma neticesinde yoksulluğa düşecek eşe nafaka bağlanması için nafaka yükümlüsünün kusurlu olması şart değildir. Burada dikkat edilecek husus boşanma neticesinde durumu daha kötü olan eşe bir miktar ödeme yapılarak hayatını devam ettirmesini sağlamaktır. Ancak nafaka alacaklısının boşanmaya yol açacak olayda daha ağır kusurlu olmaması da gerekmektedir. Nafaka sadece kadınlara değil, ekonomik açıdan daha yoksul olan erkeklere de bağlanabilmektedir.
Nafaka Hangi Amaçla Ödenmektedir?
Boşanma neticesinde bireylerin boşanmanın vermiş olduğu psikolojik etkileri atlatırken bir de yaşayacakları ekonomik sarsıntının önüne geçebilmek için nafakaya hükmedilmektedir. Bireylerin hayatlarını idame ettirebilmek için düzenli bir geliri yoksa ve diğer şartlar da mevcutsa mahkeme tarafından kişiye nafaka ödenmesine hükmedilir. Nafaka miktarı hesaplanırken kişinin ekonomik durumu, ihtiyaçları, müşterek çocuk nafaka alacaklısında kalacaksa çocuğun ihtiyaçları göz önünde bulundurularak hakkaniyetli bir miktara karar verilmektedir. Eşler eşittir, bu nedenle hakları da eşit olacaktır. Hâkim boşanma davalarında evlilik birliği süresince daha ağır kusurlu olan eşe yükümlülük getirecektir. Mahkeme tarafından hükmedilmiş olan nafaka günün şartlarına göre tarafların sosyo-ekonomik durumları değerlendirilerek arttırılabilecek veya azaltılabilecektir.
Nafaka Hangi Mahkemeden İstenir?
Boşanma davasında nafaka talebinde bulunulabileceği gibi, boşanma davasından ayrı olarak nafaka davası açılabilmesi de mümkündür. Nafaka davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemeleri davaya Aile Mahkemesi sıfatıyla bakacaktır.
Nafaka Çeşitleri Nelerdir?
Dava süresince ve sonrasında mahkemeden talep edilebilecek nafaka çeşitleri bulunmaktadır. Eşlerin ve çocukların durumuna göre mahkeme tarafından yargılama sırasında özellikle eşlerin barınmasına, geçinmesine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri resen alınır düzenlemesi uyarınca tedbir nafakasına, yargılama sürecinin sonlanmasıyla da yoksulluk nafakası şeklinde devamına karar verebilecektir. Çocuklar yönünden hükmedilecek nafaka ise iştirak nafakası adı altında düzenlenmiştir. Boşanma ya da ayrılık kararı verilen eşlerden, çocuğun velayeti kendisine verilmemiş olan tarafın çocuğun bakım ve eğitim masraflarına katılmak suretiyle ödediği nafakadır. Son olarak yardım nafakası ise bir kimsenin yardım etmezse yoksulluğa düşecek olan usul ve füruuyla kardeşlerine ödediği nafakadır.
Nafaka Yükümlülüğü Nasıl Sona Erer?
Nafaka yükümlülüğü kendiliğinden veya hâkim kararıyla sona ermektedir. Kişinin başka biriyle evlenmesi veya ölmesi durumunda nafaka ödeme yükümlülüğü kendiliğinden ortadan kalkacaktır. Nafaka alacaklısının başka biriyle evli gibi yaşaması veyahut yoksulluğunun sona ermesi durumunda ise hâkim kararıyla ortadan kaldırılacaktır. Kişinin başka biriyle evli gibi yaşaması ya da yoksulluğunun ortadan kalkması durumlarında hâkim kararının aranmasının sebebi kişilerin durumlarının gerçeğe aykırı saptanmasının önüne geçmektir. Diğer bir hususta Yargıtay kararlarında değinilen, eşin asgari ücretle bir işe başlaması hususudur. Yoksulluk nafakası alan eşin asgari ücretle bir işe başlaması yoksulluğu ortadan kaldıran bir sebep olarak kabul edilmemiştir. Nafaka alacaklısının yeni bir işe başlaması ya da nafaka alacaklısının işten çıkarılması durumlarında hâkim kararıyla hakkaniyete uygun bir şekilde nafakanın kaldırılmasına karar verilmeyip nafakanın oranı değişecektir.
Nafaka Ödeme Sürelerine Uymamanın Yaptırımı Var Mıdır?
Nafaka ödenmesine karar verilen nafaka yükümlüsü maddi durumunun elverişsiz olduğundan bahisle bu hususu mahkemeye kanıtlamak suretiyle nafaka yükümlülüğünün kaldırılmasına karar verilmesini isteyebilir. Ancak bu durum kişi tarafından ispat edilememiş ve nafaka yükümlüsü tüm ihtarlara rağmen nafaka borcunu ödememişse nafaka borçlusu hakkında nafaka şikayeti neticesinde 3 aya kadar tazyik hapsi uygulanmaktadır. Tazyik hapsinin amacı kanunen öngörülen düzenin korunmasını sağlamaktır. Tazyik hapsinin ortadan kaldırılması için kişinin borcunu yerine getirmesi gerekmektedir.
Nafaka Davalarında Avukat İle Temsil Zorunlu Mu?
Boşanmada veya herhangi başka bir davada avukat tutma mecburiyeti yoktur. Eşlerden biri boşanma davasını açıp yürütebileceği gibi bunu vekil aracılığı ile de yapabilir. Ancak daha sağlıklı sonuçlar elde edebilmek için alanında uzman bir avukattan yardım almak her zaman daha iyi sonuçlar doğuracaktır.
Nafaka Davalarında Avukatlık Ücreti
Davalara göre avukatlık ücretleri değişmektedir. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’nde (AAÜT) Aile mahkemeleri için ayrıca bir ücret belirtilmemiştir. Ancak “Asliye Mahkemelerinde takip edilen davalar için” alt sınır 2023 yılında 9.200,00 TL olarak belirlenmiştir. Avukatlar vermiş oldukları hukuki yardıma karşılık olarak 9.200,00 TL’den daha aşağı olmamak üzere daha yüksek bir ücret talep edebileceklerdir.
