Evlilik Birliğinin Yurtdışında Sonlandırılması Halinde Tanıma ve Tenfiz Davaları
7 Şubat 2018 de Yabancı Ülke Adli Veya İdari Makamlarınca Verilen Kararların Nüfus Kütüğüne Tescili Hakkında Yönetmelik yürürlüğe girmeden önce yabancı ülkelerden verilen mahkeme kararların Türkiye de uygulanması sağlamak amacıyla Milletler Arası Hukuka uygun olarak tanıma ve tenfiz davalarının açılması gerekliydi. Ancak 7 Şubat 2018 de Yabancı Ülke Adli Veya İdari Makamlarınca Verilen Kararların Nüfus Kütüğüne Tescili Hakkında Yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle işbu davaların önünü kesecek nitelikte yeni düzenlemeler yabancı ülkede gerçekleştirilen boşanmaların kolayca Türkiye de kabul edilmesinin önü açmıştır.
Yabancı bir mahkeme kararının bu kararın verildiği ülke dışında hüküm ve sonuç doğurması ilgili kararın tanınmasına veya tenfiz edilmesine bağlı olduğunu ifade etmiştik. Peki, nedir bu tanıma ve tenfiz?
Tanıma, yabancı ülkede verilen mahkeme kararının kesin hüküm veya delil olarak ülkemizde kabul edilmesini sağlamaya yönelik açılan dava türüdür ve icra kabiliyeti bulunmamaktadır.
Tenfiz ise yabancı mahkemelerce kişilerin özel hukuk ilişkilerine ilişkin dava sonucunda verilen, icrai nitelikli hükümler ihtiva eden kararlarının Türkiye’de hüküm ve sonuçlarını doğurmasını sağlayan dava türüdür.
Kimler Tanıma ve Tenfiz İsteminde Bulunabilir, Nasıl Yapılır?
Kararın tenfiz edilmesinde hukukî yararı bulunan herkes tenfiz isteminde bulunabilir. Tenfiz istemi dilekçe ile olur. Dilekçede;
- a) Tenfiz isteyenle, karşı tarafın ve varsa kanunî temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri.
- b) Tenfiz konusu hükmün hangi devlet mahkemesinden verilmiş olduğu ve mahkemenin adı ile ilâmın tarih ve numarası ve hükmün özeti.
- c) Tenfiz, hükmün bir kısmı hakkında isteniyorsa bunun hangi kısım olduğu belirtilmelidir.
Tenfiz dilekçesine Yabancı mahkeme ilâmının o ülke makamlarınca usulen onanmış aslı veya ilâmı veren yargı organı tarafından onanmış örneği ve onanmış tercümesi ve İlâmın kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen onanmış yazı veya belge ile onanmış tercümesi mutlaka eklenmelidir.
Tenfiz Davalarında Görev ve Yetki
Tenfiz kararları hakkında görevli mahkeme asliye mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise kendisine karşı tenfiz istenen kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri, yoksa sakin olduğu yer mahkemesinden, Türkiye’de yerleşim yeri veya sakin olduğu bir yer mevcut değilse Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinden istenebilir.
Yurt Dışında Boşanmanın Türkiye de Tanınması
Mevcut evliliğin yurt dışında boşanma ile sonlanması neticesinde yabancı mahkeme kararının Türkiye de tanınması gerekmektedir. Dolayısıyla yukarıda da değindiğimiz düzenleme ile Nüfus ve Vatandaşlık İl Müdürlüklerine başvurularak boşanma kararlarının tanınması sağlanabilmektedir. Yabancı mahkeme kararının tanınmasından itibaren taraflar yeniden evlilik yapabileceklerdir. Ancak boşanma kararı sonucu verilen velayet, nafaka gibi icrai nitelikteki kararların uygulanabilmesi için boşanma kararının tenfiz edilmesi gerekmektedir.
Tanınma Başvurusu Nasıl Yapılır?
Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen kararların aile kütüğüne tesciline ilişkin başvurular; taraflarca bizzat, kanuni temsilcileri veya vekilleri aracılığıyla yapılır. Başvuru esnasında tarafların yetkili merci huzurunda birlikte hazır olması zorunlu olmayıp, taraflar başvurularını aynı anda birlikte veya ayrı zamanlarda yapabilir. Ayrı ayrı müracaat edilmesi halinde her iki müracaat arasındaki süre doksan günü geçemez.
Başvuruda Gerekli Belgeler Nelerdir?
Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen kararların aile kütüğüne tesciline ilişkin başvurularda aşağıda belirtilen belgelerin ibraz edilmesi zorunludur:
- a) Başvuru Formu,
- b) Aile kütüğüne tescili talep edilen usulüne göre onaylanmış kararın aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi,
- c) Adli veya idari makam kararında kesinleşme şerhi yok ise kararın verildiği ülke kanunlarına göre kesinleştiğine dair onaylanmış belge veya yazının aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi,
ç) Kimlik veya pasaport fotokopileri, taraflardan biri yabancı ise kimlik veya pasaportların noter tasdikli Türkçe tercümeleri,
- d) Vekil aracılığı ile yapılacak müracaatlarda noter tarafından düzenlenen fotoğraflı özel vekâletnamenin aslı veya onaylanmış aslına uygun örneği.
Tescil
Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen kararların aile kütüğüne tescil işlemlerini yapmak üzere, dış temsilciliklerde ve Bakanlıkça belirlenen il müdürlüklerinde komisyonlar oluşturulur. Komisyonda tescile yönelik verilen kararlar dış temsilcilikler veya il müdürlüklerince yedi gün içinde aile kütüklerine tescil edilir. Komisyonca, yabancı ülke yetkili adlî veya idarî makamlarınca verilen kararların tesciline karar verilmesi halinde; boşanma, evliliğin butlanı, iptali veya mevcut olup olmadığı kararlarının tarihi, kesinleşme tarihi olarak kabul edilir.
Tescili reddedilen kararların Türkiye’ de tanınması
Yabancı ülke yetkili adlî veya idarî makamlarınca verilen kararların tesciline ilişkin başvurunun komisyonca reddedilmesi halinde; 5718 sayılı Kanun uyarınca yetkili aile mahkemelerine kararın tanınması veya tenfizi için dava açılabilir.
